Op fêste tiden wurdt kritysk sjoen nei de ynhâld fan ús ûnderwiis mei as sintrale fraach: watfoar kennis en feardichheden hawwe learlingen nedich? Dat dogge wy op allerhande nivo’s: yn ‘e klasse, op skoalnivo en ek op lanlik nivo.
Op lanlik nivo binne binnen Curriculum.nu foarstellen ûntwikkele om de kearndoelen foar alle fakken te aktualisearjen. It fak Frysk makket gjin diel út fan dy lanlike oanpassing, om’t yn 2014 it foech foar it fak Frysk oergien is fan it ministearje fan OCW nei de Provinsje Fryslân. De provinsje is dêrom mei in apart trajekt úteinset foar de oanpassing fan de kearndoelen Frysk. Yn ‘e maitiid fan 2018 is de earste faze fan dat trajekt úteinset, ûnder de namme Kurrikulum.frl. Yn maart 2020 hat de provinsje oan Cedin de opdracht jûn om de twadde faze fan de kurrikulumûntwikkeling foar it leargebiet Fryske taal en kultuer út te fieren.
Fragen dy’t fan belang binne by de ûntwikkeling fan it kurrikulum Frysk binne ûnder oare:
- Hoe hâlde wy romte foar skoallen om sels it programma te bepalen, sadat soks oanslút op harren fyzje, learlingen en omjouwing?
- Hoe kinne wy dúdlikens kreëarje: wat moatte alle learlingen leare en hoefolle romte is der oer foar eigen ynfolling?
- Hoe hâlde wy rekkening mei de ferskillen yn taalachtergrûn fan de learlingen?
- Hoe dogge wy rjocht oan bygelyks Europeeske ferdraggen dy’t der binne om de posysje fan it Frysk te beskermjen?
It doel fan de oanpassing is:
- Romte jaan oan de trije doelen/funksjes fan ûnderwiis: persoansfoarming, kwalifikaasje en sosjalisaasje (Biesta).
- Gearhing befoarderje yn de ûnderwiisynhâld: tusken fakken en yn it fak sels.
- Soargje foar trochrinnende learlinen (en soepele oergongen) yn it Fryske taal- en kultuerûnderwiis.
- Oerladenheid yn it ûnderwiisprogramma werombringe.
Wa
De twadde faze fan de ûntwikkeling fan it kurrikulum foar it leargebiet Fryske taal en kultuer wurdt útfierd ûnder rezjy fan Cedin.
Krekt as yn de earste faze wolle wy it kurrikulum foar de Fryske taal en kultuer foarmjaan yn gearwurking mei it fjild. Wy ha dêrom in groep fan leararen, skoallieders en learareoplieders frege om mei te tinken oer de Grutte Opdrachten en de boustiennen. Dy groep bestiet út trije learkrêften en in direkteur basisûnderwiis, twa dosinten Frysk en in teamlieder út it fuortset ûnderwiis en twa learareoplieders. Yn de fjildgroep sitte sân persoanen dy’t ek belutsen west ha by de earste faze fan Kurrikulum.frl.
Dêrneist freegje wy alle skoallen en oare partijen dy’t belutsen binne by it ûnderwiis Frysk nei de sesjes mei de fjildgroep om feedback te jaan op de oanpaste Grutte Opdrachten en op de boustiennen. De sintrale fraach is dêrby: binne de ideeën te realisearjen yn de skoalle?
Deistige wurksumheden
De deistige wurksumheden wurde útfierd troch in team fan fjouwer persoanen mei kennis en ûnderfining op it mêd fan taalûnderwiis yn it algemien en ûnderwiis yn it Frysk yn it bysûnder. Dêrneist hat it team ekspertize op it terrein fan de leardoelen en kurrikulumûntwikkeling, it oersetten fan doelen nei lessen en learkrêfthanneljen en fan projektorganisaasje en –oanstjoering. Twa teamleden hawwe ek yn de earste faze belutsen west by de ûntwikkeling fan it nije kurrikulum Fryske taal en kultuer.
It team bestiet út:
- Ferdau Terpstra, ûnderwiisadviseur taal en meartaligens Cedin
- Marjolijn Sikken, ûnderwiisadviseur taal en ûnderwiisynnovaasje Cedin
- Gerbrich de Jong, dosint Frysk by NHL Stenden en Ryksuniversiteit Grins
- Bernadet de Jager, ûndersiker en ûnderwiisadviseur meartaligens en kwaliteitssoarch Cedin
Hoe
De twadde faze fan de ûntwikkeling fan it kurrikulum moat tusken 1 maart en 1 oktober 2020 útfierd wurde. Soks freget om in strakke planning. De fjildgroep komt fjouwer kear in deidiel byinoar om te wurkjen oan de oanpassing fan de Grutte Opdrachten en it formulearjen fan de boustiennen.
- Gearkomste 1 (2 april) oanpassing Grutte Opdrachten
- Gearkomste 2 (28 mei) ûntwikkeling boustiennen by de Grutte Opdrachten (earste diel)
- Gearkomste 3 (11 juny) ûntwikkeling boustiennen by de Grutte Opdrachten (twadde diel)
- Gearkomste 4 (20 augustus) feedback konsept boustiennen
- De earste gearkomste sil, fanwege it koroanafirus, fia fideokonferinsje plakfine.
Nei gearkomste 1 en gearkomste 3 sille dokuminten yn konsept publisearre wurde op dizze webside mei in feedbackformulier. Wy nûgje elk út om dat yn te foljen. Fierders sille feedbacksesjes organisearre wurde foar de profesjonals út ferskate organisaasjes dy’t har dwaande hâlde mei it ûnderwiis yn it Frysk. Tocht wurdt oan fertsjintwurdigers fan de skoalbestjoeren, fan Afûk, NHL Stenden, Keunstwurk en Fers. Sy kinne yn petearen har feedback jaan op de ûntwikkele dielprodukten.
De feedbacksesjes sille plakfine op:
- Woansdei 22 april fan 9.00 oant 17.00 oere
- Tongersdei 25 juny fan 9.00 oant 17.00 oere
De feedbacksesjes op 22 april sille, fanwege it koroanafirus, troch fideokonferinsje plakfine. As jo jo oanmelde wolle, kinne jo maile nei Bernadet de Jager: b.dejager@cedin.nl
It team fan Cedin riedt de sesjes ta mei de fjildgroep troch ynbring te sammeljen en te ferwurkjen yn konkrete foarstellen. It team begeliedt de sesjes en ferwurket de ynformaasje út de sesjes yn de dokuminten. It team is ek ferantwurdlik foar it sammeljen fan feedback en it organisearjen fan feedbacksesjes.
Grutte Opdrachten
Krekt as by Curriculum.nu wurdt wurke op basis fan de fyzje wat de Grutte Opdrachten fan it leargebiet binne. It giet winliken om de wichtichste ynsichten fan en oer it leargebiet dy’t learlingen útdaagje ta betsjuttingsfol learen. De Grutte Opdrachten beskriuwe de kearn fan wat learlingen fanút it perspektyf fan it leargebiet nedich ha om de wrâld begripe te kinnen (kennis) en om yn dy wrâld adekwaat hannelje te kinnen (feardichheden). De Grutte Opdrachten liene har foar útwurking yn in trochgeande learline en sille mei ferskillende aksinten útwurke wurde kinne yn de ferskillende bouwen fan it ûnderwiis (pû-ûnderbou, pû-boppebou, fû-ûnderbou).
De Grutte Opdrachten hawwe de folgjende skaaimerken.
- Se hawwe in ûnderboude relaasje mei de fyzje;
- Se biede ynsichten óer it leargebiet (nei bûten rjochte: wat docht it leargebiet yn de wrâld?) en fán it leargebiet (nei binnen rjochte: wat learsto fan it leargebiet?);
- Se omfiemje it folsleine leargebiet en binne foar safier as mooglik werkenber en brûkber foar alle dissiplines yn it leargebiet;
- Se binne yn ‘e kearn werkenber foar sawol it pû as it fû;
- Se binne oer te setten nei en út te wurkjen yn kennis en feardichheden foar ferskillende bouwen.
Sjoch foar mear ynformaasje op de webside fan Curriculum.nu.
Boarne: https://www2.curriculum.nu/assets/uploads/2019/10/Bijlage-5-Werkopdracht-van-de-ontwikkelteams.pdf
Boustiennen
De boustiennen jouwe in útwurking fan de Grutte Opdrachten yn wat learlingen yn elke bou nedich ha oan kennis (kenne) en feardichheden (kinne). Mei feardichheden bedoele wy sawol fakspesifike feardichheden as ek brede feardichheden, dy’t yn meardere leargebieten oan `e oarder komme kinne.
De boustiennen beskriuwe dy kennis en feardichheden dy’t:
- nedich binne foar de trochgeande learline fan it leargebiet en de oansluting op it ferfolchûnderwiis (mbû, hbû en wû);
- in basis lizze foar tapassing yn oare leargebieten;
- relevant binne foar learlingen mei it each op takomstige ûntwikkelingen yn `e maatskippij en it leargebiet.
Sjoch foar mear ynformaasje op de webside fan Curriculum.nu.
Boarne: https://www2.curriculum.nu/assets/uploads/2019/10/Bijlage-5-Werkopdracht-van-de-ontwikkelteams.pdf